top of page
Foto van schrijverRiet Lenaerts

Is de rationele geest de dienaar van de intuïtieve geest?

Wat zou er gebeuren als we stoppen met het ‘heft in handen nemen’, met als achterpoortje de oplossing van uitstelgedrag en we laten los dat we alles dienen te analyseren, controleren en plannen?



Dan komen we terecht in iets dat nog steeds geen officiële plek in opleidingen of beleidsvorming heeft. Hoe verklaren we bijvoorbeeld dat postduiven zonder Waze, TomTom of wereldkaart van duizenden kilometers afstand hun thuis weten te vinden? Komt dat omdat we wetenschappelijk iets over het hoofd hebben gezien met betrekking tot de competenties van het vogelbrein? gaat het hier om instinct, of gaat het om iets anders? Aboriginals kunnen, zo las ik, over grote afstanden telepathisch contact met elkaar hebben. Bij de tsunamie in Azië waren opvallend weinig dieren het slachtoffer. Ze hadden de vloedgolf voelen aankomen en waren de bergen in gevlucht. Is dat alles toeval?


Raar eigenlijk voor iets dat alomtegenwoordig en zo populair is.

Nobelprijswinnaars hebben er met succes over geschreven, uitvinders hebben het telkens weer aangehaald en de schabben met zelfhulpboeken in de boekenwinkels staan vol met titels over ‘INTUÏTIEF LEVEN EN HANDELEN’, over 'onbewust' beslissen en oordelen.

Het is dat gevoel dat is gebaseerd op jarenlange ervaring. Als je weet dat je iets moet doen of niet doen, maar niet kan uitleggen waarom. Intuïtie is dus een expertise die niet bewust werkt, een vorm van onbewuste intelligentie. Bestaat intuïtie werkelijk en kunnen we ze gebruiken om gelukkiger te worden?


‘Twijfels?’

Laat me dan toe het even anders te stellen. Wat is intuïtie niet? Iets irrationeels. De willekeurige, impulsieve beslissing van een incompetente leider. Want impulsief is niet hetzelfde als intuïtief. Het is nog niet duidelijk of het een link is van het universum die ons met het Veld van alle potentieel verbindt en het is zeker niet iets dat alleen vrouwen hebben. Dat laatste is niet onbelangrijk, want mensen brengen al te vaak intuïtie uitsluitend in verband met spiritualiteit en met vrouwen en dat is haast altijd bedoeld om het intuïtieve te devalueren. Om het -onwetenschappelijk- te laten lijken en dat is jammer, want door het uitsluitend in het hokje van spiritualiteit of vrouwelijkheid te droppen, heeft intuïtie, ten onrechte, ook minder aanzien in andere vakken.


Lange tijd werd intuïtie verbonden aan de vrouw en ratio aan de man. In de 19e eeuw bijvoorbeeld werd gedacht dat -de vrouw zondigt, omdat ze nu eenmaal intuïtief is, waar ze ook niks kan aan doen en dat de man daarentegen denkt-. Dat was dan meteen ook de rechtvaardiging voor de man om de macht over de vrouw te hebben, want als je de wereld intuïtief bekijkt dan ben je irrationeel en moreel inferieur, vond men.

Toegegeven, daar zijn we, min of meer overheen gegroeid. Maar waar we nog niet overheen gegroeid zijn, is de tegenstelling tussen intuïtie en rede. De therorie is misschien genderneutraler geworden, maar de gedachte is nog steeds dat ratio nooit fouten maakt, alleen de intuïtie doet dat. De ratio zou dus ook controle over de intuïtie moeten houden. Persoonlijk denk ik dat het fundamenteel verkeerd is om zo te denken.

Ik neem intuïtie bijzonder serieus, ik beschouw het niet als iets dat vermeden zou moeten worden.


Einstein zei: ‘De intuïtieve geest is een gave en de rationele geest is zijn dienaar.

We hebben vandaag een wereld gecreëerd die de dienaar koestert en niet de gave.'


De oermens maakte elke dag gebruik van zijn intuïtie, maar door de verstedelijking, welvaart en technologie zijn we onze intuïtie kwijt geraakt en leven de meeste mensen op basis van vijf zintuigen. Nochtans behoeft het geen betoog dat je met zes zintuigen meer waarneemt dan met vijf.


In principe werkt intuïtie in elk vak.

Hoewel de beroepsgroepen wel in te delen zijn in twee categorieën: die waarin professionals weten dat ze moeten vertrouwen op intuïtie en die waarin mensen wel vertrouwen op hun intuïtie, maar dat nooit zullen toegeven.

Tot groep één behoren: sport en kunst, muziek en natuurwetenschappen, zoals biologie, natuurkunde en scheikunde. Tot de tweede groep behoren gedragswetenschappen en veel grote bedrijven. Die hebben eerder een fixatie op logica en cijfers. Daar is intuïtie, zeg maar: ‘verdacht’. Wist je bijvoorbeeld dat wetenschappelijk onderzoek heeft uitgewezen dat leiders in grote bedrijven zowat 50% van hun belangrijke beslissingen nemen vanuit het bedrijfswoord voor intuïtie: ‘gutfeeling’. Zij weten dat er onzekere factoren zijn, dat je niet alles kunt berekenen. Ze vertrouwen op hun expertise. Maar het grote verschil met bijvoorbeeld de musici is: deze executives zullen dit nooit publiekelijk erkennen. Want als het een intuïtieve beslissing is, ben JIJ verantwoordelijk. En met name in de bedrijfswereld zijn er steeds meer leiders die die verantwoordelijkheid helemaal niet willen.


Dus verbergen ze de intuïtie. Daar zijn twee gekende strategieën voor: Je kunt het besluit beredeneren nadat het genomen is. Door er rationele argumenten bij te zoeken om het te kunnen presenteren als een op feiten gebaseerde beslissing. Dat is, naar mijn gevoel, een verspilling van intelligentie, tijd en geld.

De duurdere variant hiervan is: het bedrijf huurt een consultant of een consultancy-bedrijf in. Die dan moet rechtvaardigen wat al lang besloten is op gevoel.


Eigenlijk zou intuïtie een onderdeel van het schoolprogramma moeten worden. Bijvoorbeeld bij biologie, wanneer je leert om planten en bloemen te ‘herkennen’ dat is het stukje bewust leren en oefenen. Daarna kun je aandacht besteden aan kijken en snel herkennen of een plant gezond is of niet, zonder te beredeneren, dat is intuïtief. Leraren, ouders trouwens ook, kunnen kinderen duidelijk maken dat ze zich een expertise eigen kunnen maken en dat je daarna een punt bereikt dat je niet alleen kunt berekenen en beredeneren, maar ook dingen meteen kan inschatten. Zo kun je ze leren wanneer te vertrouwen op intuïtie. Oefenen is ongetwijfeld het begin, maar intuïtief beslissen is een essentieel deel van je vaardigheden.


Conclusie: We hebben weloverwogen denken en intuïtie allebei nodig. Ze vormen geen tegenstelling en ze sluiten elkaar niet uit. Gerd Gigerenzer, wereldwijd erkend deskundige op het gebied van intuïtie, schrijft in zijn boek ‘Gut Feelings’, dat hij zeventien Nobelprijswinnaars vroeg om hun doorbraaktheorie uit te leggen. Elk van hen zei dat dit voort was gekomen uit het heen en weer bewegen tussen intuïtie en analyse, dat is het proces.


Om dus nog even terug te komen op mijn beginvraag: ‘Bestaat intuïtie werkelijk en kunnen we ze gebruiken om gelukkiger te worden?’ Het lijkt me dat het verdomhoekje waarin intuïtie en gevoel hebben gezeten, de samenleving nu schoorvoetend begint te verlaten en als je het mij vraagt ben je door je voorgevoel te gebruiken, effectiever op het werk en gelukkiger in je relaties, omdat leven vanuit ingeving, bevrijdend werkt en het je een breder overzicht geeft van de mogelijkheden die het leven je biedt.


Dus lieve lezer, hier stuur ik een eerste 2023-uitnodiging uit:. Volg, als het maar even kan, je innerlijke stem. Steek ze alsjeblieft niet onder tafel, maar gebruik ze bij het nemen van beslissingen, als een waardevol en evenwaardig onderdeel van het geheel

‘intuïtie-rationele geest’.


Misschien had Steve Jobs dan toch gelijk toen hij schreef:

‘Ieders leven verloopt, achteraf gezien volgens een logische aaneenschakeling van gebeurtenissen en het intelligente Veld speelt daarbij een grote rol.’

 

Zaterdag 14 januari 2023

Met dank aan de knappe onderzoeken van psycholoog Gerd Gigerenzer, aan filosofe Christine Cayol voor haar heldere en directe visie op de mens en zijn wereld en aan

Hans Peter Roel voor zijn talent om moeilijke materie eenvoudig en begrijpbaar over te brengen.


Infospirator, Practical Shaman



87 weergaven0 opmerkingen

Recente blogposts

Alles weergeven

Comments


bottom of page