Het is iets wat we allemaal kennen. Schaamte is universeel en één van de meest primitieve, maar wellicht ook de belangrijkste sociale emotie die wij als mens ervaren. Alleen mensen die niet in staat zijn tot empathie en verbondenheid met anderen, ervaren nooit schaamte. We zien er tegen op om over schaamte te praten. Maar hoe minder we over schaamte praten, hoe meer grip schaamte op ons leven krijgt. Zij is precies het tegengestelde van zelfacceptatie en een een goed gevoel van eigenwaarde. Schaamte draait om angst. We zijn bang dat mensen ons niet meer mogen als ze de waarheid weten over wie we ‘denken’ dat we zijn, waar we vandaan komen, waar we in geloven, waar we mee worstelen, wat we niet hebben bereikt of -geloof het of niet- hoe geweldig we zijn wanneer we onze vleugels uitslaan. Soms is het namelijk net zo moeilijk om onze sterke kanten te laten zien als onze zwakke.
We denken vaak dat alleen mensen die iets heel traumatisch hebben meegemaakt, schaamte kennen, maar zo is het niet.
Schaamte is iets wat we allemaal ervaren. En hoewel het voelt alsof schaamte zich verstopt in de donkerste uithoeken van ons bestaan, ligt schaamte juist op de loer op allerlei doodgewone plekken, zoals in ons uiterlijk en lichaamsbeeld, onze familie, ons ouderschap, geld en werk, gezondheid, verslaving, sekse, leeftijd en religie.
Van sproeten over zweten en blozen tot klamme handen, een faillissement, een scheiding, een verslaving, of een diep geheim … schaamte ervaren IS menselijk.
We vinden het best moeilijk om toe te geven dat we ergens mee worstelen, en als we heel hard ons best hebben gedaan om ervoor te zorgen dat alles er van buitenuit prefect uitziet, dan zetten we door de waarheid te vertellen heel wat op het spel.
Daarom is schaamte ook zo dol op perfectionisten: het is heel gemakkelijk om ons de mond te snoeren.
Behalve dat we bang zijn mensen teleur te stellen of hen met ons verhaal van hen te vervreemden, zijn we ook bang dat het gewicht van bepaalde ervaringen te zwaar zal blijken om te dragen. We zijn werkelijk bang dat we bedolven zullen raken onder, of aangekeken zullen worden op, een ervaring die in werkelijkheid slechts een fractie is van wie we zijn.
In haar boek: ‘Gelukkig ben ik niet de enige’, geeft Brené Brown hiervan een schitterend voorbeeld: Een vrouw raapte al haar moed bijeen om haar buurvrouw te vertellen dat ze in het verleden een alcoholprobleem had gehad, waarop haar buurvrouw zei: ‘Ik geloof dat ik liever niet meer heb dat mijn kinderen bij jou thuis komen spelen’. De vrouw vertelde dat ze daarop haar angst opzij zette en zei: ‘Maar ze spelen hier al twee jaar en ik drink al twintig jaar geen druppel meer. Ik ben geen ander mens dan ik tien minuten geleden was. Waarom jij wel?’
Als schaamte de universele angst is om geen liefde waard te zijn en er niet bij te horen en als liefde en het gevoel erbij te horen, aangeboren basisbehoeften zijn van de mens, dan zal duidelijk zijn waarom schaamte ‘de belangrijkste’ sociale emotie wordt genoemd.
Het raakt ons menselijk fundament.
MAAR … behalve dat schaamte iets is wat we kennen, zijn we gelukkig ook allemaal in staat om, wat brené Brown noemt: ‘schaamte-bestendigheid’ te ontwikkelen. Dat is het vermogen om schaamte te herkennen, er constructief mee om te gaan zonder ons gevoel van eigenwaarde te verliezen en onszelf geweld aan te doen en uiteindelijk weer moed, compassie en verbondenheid te ontwikkelen als gevolg van die ervaring.
Als we willen dat schaamte ons leven gaat ‘beheersen’, moeten we drie dingen zeker doen: ‘verdringen, verzwijgen en veroordelen’. Wanneer er iets beschamends gebeurt en we houden het binnen, dan gaat het groeien en aan ons vreten. Daarom moeten we onze ervaring met anderen delen. Schaamte ontstaat tussen mensen en verdwijnt ook tussen mensen. Als we iemand kunnen vinden die het heeft verdiend om ons verhaal te horen, dan moeten we het vertellen.
Schaamte verliest aan kracht wanneer we erover praten.
Maar vanuit mijn eigen ervaring kan ik je wel vertellen dat hoeveel je ook over schaamte denkt te weten, je er toch door kan worden verrast. Je kunt worden overspoeld door schaamte zonder dat je zelfs in de gaten hebt wat er gaande is en waarom … dat wil ik graag morgen met je delen.
Lieve lezer, wil je graag reageren, dan lees ik het graag.
Het kan via registratie op de blog, maar ook via de tijdslijn op Facebook of via de
Facebook-pagina van sjamaancoach.
18 juli 2020
Met dank aan de inspirators Brené brown, Anna quindlen en Sandra Ingerman
Infospirator
Comments