Lieve lezer, het valt me de laatste tijd op hoeveel boeken en tijdschriften die in de rekken liggen, het hebben over de kracht van ‘positief denken’ en hoe je door positief denken je leven kan veranderen van lijden naar ‘leiden’. Ik ga hier natuurlijk niet vertellen dat ik een tegenstander ben van positief denken, maar ik realiseer me wel dat dit advies uitgaat van de maakbaarheid van de wereld, van de stuurbaarheid van onze gedachten, gevoelens en ervaringen. Wat ik me dan afvraag is: ‘Hoe ver kunnen we met verbeelding gaan?’
Een gezonde verbeeldingskracht kan natuurlijk niet alleen leiden tot creativiteit, maar ook tot mooie initiatieven. Het leidt ook tot humor en relativeringsvermogen omdat we onszelf in een breder kader kunnen plaatsen. Ieder van ons heeft ook al wel ooit eens ervaren hoe krachtig gedachten kunnen zijn. Denk maar eens aan een ingebeelde situatie die je bang maakt – je staat op een stoel en er is een rat die aan je broekspijp omhoog wil kruipen- ‘ékkes’… je voelt je hartslag al stijgen. Omgekeerd als je denkt aan iets aangenaams, iets leuks, dan voel je je meteen een stuk beter. Denk je aan lekker eten, dan krijg je het speeksel in de mond. Verander je de houding van je hoofd en je rug, zelfs in gedachte, dan voel je (even) meer zelfvertrouwen. Al deze fenomenen hebben geleid tot de hypothese dat we via onze gedachten ons leven zouden kunnen verbeteren.
Maar is dat wel zo? En zijn de effecten blijvend? Hier rijzen er voor mij toch wel wat vragen.
Kunnen we onze gedachten kiezen, of passeren gedachten gewoon, zoals wolken die voorbij drijven? Kunnen we kiezen om enkel de witte wolken te laten voorbij drijven en geen donkere wolken? En als we positieve gedachten zouden kunnen kiezen, waarom doen we dat dan niet altijd? Waarom zou een klant nog bij mij op consult komen omdat zij of hij telkens terugvalt in sombere gedachten, terwijl alles ok zou kunnen zijn als ze maar positief zouden denken? Als ze werkelijk hun gedachten zelf kunnen kiezen, waarom kiezen ze zélf dan niet steeds voor leuke en optimistische gedachten?
Veel zelfhulpboeken gebruiken een of andere vorm van ‘verbeelding’ om een specifiek doel te bereiken. Ook in de economische sector worden managers en ambitieuze werknemers gestimuleerd door hun coach, merk ik, om duidelijk afgelijnde positieve doelen voorop te stellen, (bijvoorbeeld betere verkoopcijfers, een hogere positie in het bedrijf) en dan alles in te zetten om toch maar die doelen te bereiken. Mijn vraag is dan of dit soms niet tot krampachtig gedrag leidt, of zelfs tot een tunnelvisie? Want je ziet enkel het eindpunt van de rit en niet meer het veranderende landschap onderweg, waardoor je misschien nieuwe opportuniteiten ontglippen. Is het doel altijd de weg, of is de weg soms net het doel? Streven naar meer, sneller en beter, kan voor sommige medewerkers net een extra bron van stress en frustratie opleveren, zeker als het niet lukt om dat vooropgestelde doel te bereiken. En weten we dan nog wel wat we zelf écht willen? Draait het dikwijls niet om ons eigen leventje, onze eigen ambities, de wensen van ons ego?
De
Als je door een positieve houding jouw leven positief kan bijsturen, betekent dat dan ook dat negatieve gedachten bepaalde ziekten of ongemakken veroorzaken? In theorie zeker wel.
Psychosomatische aandoeningen zijn daar een goed voorbeeld van. Er zijn boeken die in detail de mentale en emotionele oorzaken beschrijven bij de aandoeningen die je hebt.
Dat is vooral leuk om toe te passen bij de anderen, maar bij jezelf ligt dat soms toch wat moelijker, niet? Stel dat je huisarts morgen bij jou een uitgezaaide kanker ontdekt waar geen behandeling voor bestaat. Hoe zou jij je voelen als jouw dokter zou zeggen dat je dit te danken hebt aan negatieve gedachten in je verleden. Of dat je therapeut zou zeggen dat je het negatieve zelf hebt aangetrokken? En dat je je innerlijke kracht en verbeelding nu maar moet aanwenden om jezelf te genezen door, via positief denken, een klein mirakel te verwezelijken. En laat ons het maar grif toegeven, we lopen allemaal wel eens rond met negatieve gedachten, uit angst, omdat de media ons het gevoel geven dat het allemaal fout loopt, omdat we ons onrechtvaardig behandeld voelen enz… Kunnen we die gedachten dan altijd even makkelijk ompolen? Ik in ieder geval niet.
Sommige mensen kunnen kracht putten uit bovenvermelde ingrepen en via de verbeelding het lijden verzachten, maar voor misschien nog méér mensen bezorgt hen dit alleen maar een extra schuldgevoel.
Misschien is het interessant dat we leren te aanvaarden dat de perfectie niet bestaat op menselijk vlak. En dat een zekere hoeveelheid van verveling, frustratie, gewoonheid en tegenslag onvermijdelijk is. We leven natuurlijk in een maatschappij waar alles sprankelend, origineel, jong en sexy moet zijn. Instagram en Facebook staan bol van ‘likes’ voor mooie, spannende en leuke ervaringen. Maar deze maakbare wereld is niet voor iedereen bereikbaar. Niet iedereen slaagt erin om aan de eisen van de moderne maatschappij te voldoen, ook niet mét een positieve instelling. Je hoeft niet werkzaam te zijn in de gezondheidszorg of in de sociale sector om dit te zien. Misschien is het net een teken van inzicht en wijsheid om een zekere vorm van verdriet en imperfectie te kunnen herkennen, zowel bij onszelf als bij onze medemensen. Dat is een heel andere houding dan enkel een positief einddoel nastreven.
Je kan bijvoorbeeld toegeven aan jezelf dat er spijtig genoeg een zekere graad van falen, en imperfectie is in je leven. En je kan eventueel dit gevoel ook delen met de anderen. Dit kunnen delen van verdriet, teleurstelling, frustratie of mislukking kan net helend en verbindend werken met onze naasten. En misschienj is het zelfs juist in het delen met onze medemensen van onze pijn, kwetsbaarheid en lijden - door een gesprek of door een omhelzing – dat we kunnen openbloeien als mens onder de mensen. Misschien leidt dit tot een tevredenheid die niet met positief denken en verbeelding te bereiken is.
Dat betekent natuurlijk niet dat we nu passief moeten worden, dat we geen hoop mogen koesteren, dat we geen initiatieven mogen nemen, of hoop mogen koesteren om onze leefwereld te verbeteren of dat we ons moeten laten leiden door pessimisme. We kunnen onze verbeelding nog steeds op een creatieve en opbouwende manier gebruiken voor onszelf en voor de anderen.
Het leven is echt niet alleen geboorte en groei, het is ook artrose, geheugenverlies en rimpels. Het menselijk leven uit zich in genieten én in emotioneel lijden, in zowel geboren worden als sterven. Het ene wél willen en het andere ontkennen, kan je waarschijnlijk wel een tijdje volhouden, maar mijn ervaring is dat wij allemaal ooit in ons leven worden herinnerd aan de onvermijdelijkheid van het evenwicht tussen opbouw en afbraak, tussen het paradijs en de hel, tussen gewenst en ongewenst. Er is altijd een schaduwzijde, ook al klinkt het misschien een beetje hopeloos. We willen immers allemaal graag dromen van een betere toekomst – voor onszelf en voor onze medemensen. Maar de vraag is of die betere toekomst verwezenlijkt zal worden door het negatieve te verzwijgen en alleen het positieve na te streven. Misschien leiden we onszelf dan wel om de tuin.
Een groot deel van ons lijden, weten we, ontstaat niet zo zeer door de feiten en omstandigheden, maar door hoe wij de dingen ervaren en ermee omgaan.
Hoe interpreteren we alles en iedereen? Met welke (gekleurde) bril kijken we naar de wereld? Hoe benoemen wij al onze ervaringen, Al die etiketten die we op alles en iedereen kleven - ook op onszelf – zijn vaak een extra bron van teleurstelling en lijden. Als we de stemmen in ons hoofd al zouden herkennen, dan zou dat al een eerste stap naar inzicht zijn.
Ik herinner me nog hoe ik tijdens mijn eerste meditaties compleet versteld stond van hoeveel stemmen er in mijn hoofd actief waren. En, toegegeven, meestal gaven deze stemmen geen positief, maar eerder negatief commentaar. Naarmate ik erin kon slagen om hen minder aandacht te geven, onthielden ze zich wat meer van verder commentaar.
Het zijn die stemmen, die net als papegaaien ongevraagd op elk moment van de dag commentaar geven op wat je doet of laat. Papegaaien… of die beide oude heren uit de Mupetshow…?
In feite zijn deze stemmen minder echt dan wij doorgaans geloven.
Als we er minder zouden naar luisteren, leven we meer in ‘het grenzeloze HIER en tijdloze NU’ en zijn we minder onder de invloed van de grillen en verwachtingen van ons ego. We leven dan meer in een soort ‘dynamische neutrale helderheid’. Er is dan minder oordelen of verwachten. Er is minder nood aan fantaseren of projecteren. We zien dan de mensen en dingen zoals ze zijn. Niet zoals wij willen dat ze zijn. Niet zoals ze volgens ons moeten worden. Dat maakt al een wereld van verschil.
En als we minder geplaagd worden door die klagende stemmen in ons hoofd, ervaren we automatisch meer vrede, stilte en mededogen met onszelf en met de anderen.
Een mantra voor deze blog misschien: ‘Niet perfect zijn, maakt deel uit van het leven.’
Zaterdag 9 april 2022
Met dank aan mijn inspirators, de schrijvers van de boeken ‘Sterker dan ooit’, (de wijsheid van vallen en opstaan), Brené Brown en ‘Minder ego, meer vrede’ van Jan Kersschot.
Infospirator
Comments